Sampling and Storage Conditions

1. AMAÇ
   Bu talimatın amacı, Laboratuvarın sahada su ve atık sulardan tekniğine uygun olarak alınan numunelerin bozulmaya uğramadan taşınması ve muhafazasıdır.
   
   
2. KAPSAM
   Bu talimat, Laboratuvar Hizmetlerinde sahada su ve atık sudan tekniğine uygun olarak alınan numunelerin bozulmaması uygulanacak işlemleri kapsar. Bu talimat biyolojik ve radyokimyasal analizlerde uygulanacak taşıma ve muhafaza tekniklerini kapsamamaktadır.
   
   
3. SORUMLULUK ve YETKİ
   Bu talimatın işletilmesinden su ve atık suda numune almaya yetkili personel ve Ölçüm Birim Sorumlusu sorumludur.
   
   
4. TANIMLAR ve KISALTMALAR
   Bu talimatta kısaltma ve tanım kullanılmamaktadır.
   
   
5. UYGULAMA
   5.1. Genel Kurallar
   5.1.1. Su ve Atık Su Numuneleri
   
   Tatlı sular, atık sular ve yer altı suları gibi sular, numune alma ile analiz arasında geçen süre içinde fiziksel, kimyasal ve biyolojik reaksiyonlar sonucu değişikliklere uğramaları mümkündür. Bu reaksiyonların yapısı ve hızı, numune alınması, taşınması ve muhafaza edilmesi (belirli tayinler için) sırasında tedbir alınmadığı durumda numunelerin alındığı andaki derişimler ile tayin sonucunda elde edilen derişimler arasında genellikle fark oluşturacak büyüklüktedir.
   
   Bu farkların büyüklüğü numunenin kimyasal ve biyolojik yapısına, sıcaklığına, ışığa maruz kalma durumuna, içine konduğu kabın yapısına, numune alınma ile analiz arasında geçen zamana ve mesela taşınırken çalkalanma gibi maruz kaldığı diğer şartlara bağlıdır.
   
   Bu farlılıkların belirli sebeplerine ilave örnekler aşağıda verilmiştir.
   
   
   
   • Bakteriler, algler ve diğer organizmalar numunede bulunan bazı maddeleri tüketirler. Bu organizmalar maddelerin yapısını da değiştirerek yeni yapılar oluşturabilirler. Bu biyolojik aktivite, meselâ çözünmüş oksijenin, karbon dioksitin, azot, fosfor ve bazen de silikon bileşiklerinin derişimlerini de etkiler.
   • Bazı bileşikler de (meselâ, organik bileşikler, demir (II), sülfürler gibi) numunenin içerdiği çözünmüş oksijen veya atmosferdeki oksijen tarafından yükseltgenebilirler.
   • Kalsiyum karbonat, metaller ve AI(OH)3, gibi metal bileşikleri benzeri bazı maddeler, çökebilir ve oksijen, siyanür, cıva gibi bir kısım maddeler ise buhar fazına geçerek kaybolabilirler.
   • Havadaki karbon dioksitin absorpsiyonu ile pH, iletkenlik ve çözünmüş karbon dioksit miktarı vb. değişebilir.
   • Bazı organik bileşiklerde olduğu gibi çözünmüş veya kolloidal durumdaki metaller de, numunede bulunan katı maddeler üzerinde veya kabın yüzeyinde geriye dönüşsüz olarak adsorplanabilirler.
   • Polimerleşmiş ürünler ayrışabilir veya tersine basit bileşikler polimerleşebilirler.
   
   Belirli maddelerdeki değişiklikler hem derece hem de hız olarak sadece suyun tipine bağlı olarak değil, aynı tip su için mevsim şartlarına bağlı olarak da farklılık gösterebilir.
   
   Bu değişikliklerin genellikle kısa bir süre içerisinde numuneyi önemli ölçüde değiştirecek kadar hızlı olduğu belirtilmelidir. Her durumda, bu reaksiyonları en aza indirmek ve pek çok tayin için numunelerin en az gecikme ile analiz edilmesi amacıyla gerekli tedbirler alınmalıdır.
   
   Pek çok sebepten dolayı su numunelerinin muhafaza edilmesi gereklidir, dolayısıyla çeşitli koruma yöntemleri arasından numunelerin kirlenmesine yol açmayacak bir yöntem seçilmelidir.
   
   Tatlı sular ve yer altı suları diğerlerine göre daha iyi bir şekilde muhafaza edilebilirler. İçilebilir suların muhafazası ise, bu suların biyolojik ve kimyasal reaksiyona girmeye daha az yatkın olmalarından dolayı soğutma ile kolaylıkla sağlanabilir.
   
   Pek çok durumda, eğer numune 24 saat içinde analiz edilecekse suyun 1-5 °C arasında bir sıcaklığa kadar soğutularak korunması tekniği yeterlidir. Evsel ve endüstriyel kanalizasyon tesislerinin çıkış sularından alınan numuneler, bunlardaki yüksek biyolojik faaliyet nedeniyle numune alınmasından hemen sonra korumaya alınmalıdır. Bu talimatta en yaygın olarak kullanılan koruma teknikleri ve muhafaza süreleri ele alınmıştır.
   
   5.1.2. Partikül Madde Numuneleri
   • Tecora İsostack, Tecora isostack g4(11500334) ve tecora ısostack g4(13061254), Pm 10 başlık cihazları için ilk tartımı alınmış filtreler petri kabı içerisine yerleştirilir.
   • Petri kabı kullanılan cihaza ait numune taşıma çantasına yatay olarak yerleştirilir.
   • Numune alma esnasında çanta mümkün olduğunca dış etkenlerden uzak tutulur.
   • Kirlenmeyi önlemek için işlemler mümkün olduğunca çabuk gerçekleştirilir.
   • İşlemler sırasında temiz ve kirli filtrelerin birbirine karışmamasına dikkat edilir.
   • Bacada geri kazanım numune kabı iyice kapatılıp, dik olarak taşıma çantasına konur.
   • Çanta yatayda tutularak laboratuvara dikkatlice taşınır ve Toz-VOC Numune Takip Formuna kaydedilir, numune kabul bölümüne alınır.
   
   5.1.3. Organik Buhar Numuneleri
   • Organik buhar tüpleri kilitli poşetlere koyularak cihazın taşıma çantasına yerleştirilir.
   • Sahada numune alındıktan sonra araç buzdolabına yerleştirilir.
   • Laboratuvara gelen numuneler Toz-VOC Numune Takip Formu ile kayıt altına alınır ve buzdolabına yerleştirilir.
   
   5.2. Numunelerin Soğutulması veya Dondurulması
   Numunelerin soğutulması ve dondurulması ancak numuneler alındıktan hemen sonra uygulanırsa etkili olur. Bundan dolayı numunenin alındığı yerde, buzdolapları veya soğutma kutularının kullanılması gerekir. Soğutma için bir sıcaklık verildiği zaman bu sıcaklık numunelerin değil numunelerin bulunduğu ortamın sıcaklığı anlamına gelir.
   
   Numunenin laboratuara taşınması sırasında korunması için basitçe soğutulması ve karanlıkta muhafaza edilmesi yeterlidir. Soğutma, özellikle atık su numuneleri için, uzun dönemli bir muhafaza yöntemi olarak düşünülemez.
   
   Numuneler, numune alınması ve numune kabına doldurulması sırasındaki ortam sıcaklığından daha düşük bir sıcaklıkta muhafaza edilir.
   
   5.3. Koruyucu Madde İlave Edilmesi
   Bazı fiziksel ve kimyasal özellikler numune alınmasından hemen sonra doğrudan numuneye veya numune kaba konulmadan hemen önce boş kaba seçici kimyasal bileşiklerin ilâve edilmesi ile kararlı hale getirilir.
   Belirli maddelerin (O2, toplam siyanür ve sülfür tayinleri gibi) korunması için gerekli olan belirli reaktifler numunenin alındığı yerde kararlı hale getirilir.
   
   Genel olarak laboratuarda yapılacak fizikokimyasal ve kimyasal analizler için alınacak numunelerin koruma yöntemleri aşağıdaki çizelgelerde verilmiştir.
   Numunelerin muhafazası için genellikle uygun olan teknikler
   Çizelge 1-2